12
Kiisyoor ꞉Yēēsu miyootyēētaab kāāntōōyikaab Yuutayeek 
(Mataayo 21:33-46; Luuka 20:9-19) 
 1 Kumwoochinēē ꞉Yēēsu kāāntōōyichoo bo Yuutayeek tyoonkōōch kule, “King'eet ꞉chiito ake kēny kuchaan *musābiibuunēk mbareenyii ankuker. Kibal ng'wēēnēēt nyēē sukurōōtyinē ꞉bēēkaab lokoyeekaab kēētoo yoo /kakiiruruuny ankuteech kēryēēt nyēē /sikēēriibēē mbaraanaa. Nto yityo, kumwoochi biiko alak bokuriibchi mbaraanaa sukubchēchiin lokoyeek. Yooto, kuwo ruutooy. Isa. 5:1-7  2 Yu kāruryo ꞉lokoyeechaa, kōōyookto ꞉chiichoo motwooriintēēnyii wokuyibchi kereeryaanteet nyeenyii.  3 Yu kayit ꞉motwooriintoonoo wōlooto, kunam ꞉bichoo ānkubir ankukwet āmēēkoochi kiy.  4 Kōōyookto subak ꞉chiichoo motwooriintēēnyii ake. /Kēēbir nkinee nyoo /keelal /kiitaatee /ānkiintosuur.  5 Kōōyookto subak motwooriintēēt nyēbo sōmōk. Yu kayit ꞉nyoo, /keebakach. Kōōyookto subak alak kurub keey. Kuyitē ꞉nkicheek choo wōlooto, /kēēbirē alak /kiinyāliilē, nto alak /kēēbākāchē.  6 Nteenee kiboonto ꞉chiichoo kibo mbareet wērinyii akeenke nyēē kichāmē miisin. Kōōyookto wēērootonyii kubērē tōōs makooywey ꞉bichoo. Māārkō 1:11  7 Kuyitē ꞉nyoo, kukuurē keey ꞉bichoo kule, ‘Murēchu, ong'nyi lakwataab murooniito! Okany keebakach sukuyēk ꞉mbaraani nyēēnyoo.’  8 Kunam ꞉bichoo wēēroo ankubakach nto yityo bokumētyi tuuyta saang'. 
 9 Yoo koosoot ii, kiy nee ꞉nyēē kichokuyēchi ꞉chiitaab mbareet bichoo? Okany āmwoowook, machokubakach bichoo tukul ānkōōkoochi biiko alak kuriib mbaraanaa.”  10 Kumwoochi ꞉Yēēsu subak kule, “Ābērē kyoosuman siruutēkaab Yēyiin yoo mwooyē kule, 
‘Rwaanteet nyoo kitāyē ꞉biiko kuteekta 
꞉nyēē kōōkuyēk tiiyēywoontēētaab kōōto. 
 11 Kōkōōnu ꞉Yēyiin tiiyēywoontooni 
ānkubo kwōng'uut sōō nyēē tyaa yoo kēēkāsē!’† Tyēēnwookik 118:22-23” 
 12 Yooto, kumach ꞉kāāntōōyichoo bo Yuutayeek kule kunam Yēēsu ankukerta kō, kuuyu kiinkētē kule kimii kung'āloolēē icheek ām tyoonkōōchoonoo. Nteenee kibakaakta ꞉bichoo Yēēsu ānkubēēchi keey kuuyu ki chaang' ꞉biiko yooto. Māārkō 11:18 
Kibokutech ꞉kāāntōōyik alake Yēēsu sukunam 
(Mataayo 22:15-22; Luuka 20:20-26) 
 13 Kibokōōyook ꞉kāāntōōyichoo bo Yuutayeek lētuunoo *Farisaayeek alak āk biikaab *Ērōōtē bokutech Yēēsu /sikeenam. 
 14 Yu kayit ꞉bichoo wōlēē mii ꞉Yēēsu, kumwoochi kule, “Kāānēētiintēēt! Kiinkētē kule ibooyē manta āmāwēēchiing' ꞉chii kuuyu ām inyiing', mātiny kule ng'oo ꞉ng'oo. Inēētē biiko ām kēēlto nyēbo man kōōnkēt kiyēē māchē ꞉Yēyiin. Kunyoo ii, ara karaam kēēkwēchinē *syuuruut bāytooyiintēētaab Rooma  15 nto mēērook kēēkwēyē?” 
Yooto kōōnkēt ꞉Yēēsu miyootyēēt nyēē kiisōōtē ꞉bichoo ānkumwoochi kule, “Kōōkwoonii bōōtēchoo? Kōōbooru baa ꞉chii beesyaanteet nyēē boonto.”  16 Yu /kākiiboorchi, kuteebee bichoo kule, “Bo ng'oo ꞉mēti āk kaaynaani mii beesyaantaani?” Kukētyi ꞉bichoo kule, “Bo bāytooyiintēēt nyēē wōō nyēbo Rooma.” 
 17 Kumwoochi ꞉Yēēsu kule, “Ōkoochi bāytooyiintoonoo kiinyii, nto Yēyiin, ōkoochi nyeenyii.” Kiilat ꞉bichoo ām kiyēē kimwooy ꞉Yēēsu. Room. 13:7 
Ng'eeteetaab meet 
(Mataayo 22:23-33; Luuka 20:27-40) 
 18 Nto mii yoo, kukwoonchi subak Yēēsu ꞉biiko alake chēē /kikēēkuurēē *Satukaayeek. Kiiyēnchinē ꞉bichoo kule yoo kaakume ꞉chiito, kaakume kutukul nyēē māwokung'ēētēē meet bēsyēēt ake. Kuteebee ꞉bichooto Yēēsu kule, Yēyuut. 4:1; 23:8; 1Kōōr. 15:12  19 “Kāānēētiintēēt, kisirweech *꞉Muusa kiruutyēēt nyēē mwooyē kule yoo keemut ꞉chii koorkēēnyii ankume ꞉chiichoo āmānāāsikyi ꞉koorkoonoo leekwa, kōōntiiyē ꞉ng'eetaabkaametiitaab chiichoo koorkoonoo sukusikyi nyiin lēēkōōk chēē /sikēēkuurtēē. Toowu. 38:8; Kiruu. 25:5-6  20 Kimii ꞉biiko alake chēē tisabu chēē kituubcho mooyēēt akeenke. Kiimutiis ꞉nyēē ki wōō ankusimkume kumānāāsikyi ꞉koorkoonoo leekwa.  21 Kōōntiiyiis ꞉nyēē kirubē chiichoo. Kume ꞉nkinee nyoo, āmānāāsikyi ꞉koorkoonoo leekwa. Kōōntiiyiis subak ꞉nyēē kibo sōmōk ankume ꞉nkinee āmānāāsikyiin āk koorkoonoo leekwa.  22 Kiyeyakay kuu nyooto ākoy chiito nyēē kibo tisab. Kibēk ꞉bichoo tukul āmā leekwa. Nto mii yoo, kume nkinee ꞉koorkoonoo.  23 Kunyoo, kēēmāchē imwoowēēch, mākubooyiit ng'oo ꞉koorkoonoo kōōyyiin kāng'ēētyēē ꞉bichoo tukul meet āk koorkoonoo?” 
 24 Kukētyi ꞉Yēēsu kule, “Ōsōōtyēēchinē nyēē miyaat, kuuyu ‑mōōnkētē ꞉akweek kiyēē ibooru ꞉siruutēkaab Yēyiin āk wōlēē wuu ꞉kāāmuukēywēēkyii.  25 Yoo kāākung'ēētyēē ꞉biiko meet, mēēbērē tākōōmutē keey subak. Ibuurē kuu ꞉malayikaanik ām barak.  26 Nto kurubta keey ng'eeteetaab meet, ābērē kyoosuman siruutēkaab *Muusa yoo kimwoochinē ꞉Yēyiin ām sōntiinoo kilāyē kule, ‘Anii Yēyiintēētaab *Abraam āk Isaka ākoo Yāākōbō.’† Chuy. 3:6  27 Yoo /kakeemwa kule bo ꞉Yēyiin anum, kōōbooru ꞉yooto kule tākusoboot ꞉chiichooto ānkoo kiikume kēny. Ōsōōtē bebe!” 
Kiruutyēēt ꞉nkōnō nyēē wōō? 
(Mataayo 22:34-40) 
 28 Kimii yooto ꞉kāānēētiintēēt ake nyēbo kiruutēk nyēē kimii kuyēbchinē yiit kiyēē king'āloolēē ꞉Yēēsu ākoo Satukaayeechaa. Kikas ꞉kāānēētiintoonoo bo kiruutēk kule kikētyi ꞉Yēēsu bichoo kiyēē kiteebee ām kēēlto nyēē karaam. 
Yooto, kuteebee Yēēsu kule, “Ām kiruutēk tukul choo kikōōnu ꞉Yēyiin, nkōnō ꞉nyēē wōō?”  29 Kukētyi ꞉Yēēsu kule, “Siraat kule, 
‘Oyeb yiit ōō, biikaab Isrāyēēl: 
Yēyiin nkit ꞉nyēē /kēēkutunkyinē ānku Yēyiin ku akeenke. 
 30 Icham Yēyiintēēng'uung' 
ām mooyēēng'uung' tukul 
soboonng'uung' tukul, 
kāāsōōtēywēēkuuk tukul, 
āk nkuruukuuk tukul.’† Kiruutēk 6:4-5 
Kiruutyēēt ꞉nyooto nyēē wōō.  31 Nto ake kumwooyē kule: 
‘Icham laatyeeng'uung' 
kuu wōloo ichāmtooy keey.’† Laawi. 19:18 
Māmii subak ꞉kiruutēk alake chēē siirē chu.” Mat. 5:43; 19:19; Room. 13:9; Kala. 5:14; Yāāk. 2:8 
 32 Yu keewaany ꞉Yēēsu kumwooy kuu nyooto, kulēēnchi ꞉chiichoo, “Kōōnkōy, Kāānēētiintēēt, 'keemwaay man kule Yēyiin ku akeenke, māmiitē ꞉ake. Kiruu. 4:35; Luuka 20:39  33 Kunyi, karaam yoo kacham ꞉chii Yēyiin ām mooyēēnyii tukul ānkumāchē mbo kōōsōōtē Yēyiin kwaak ānkuyēyē yiisyēētaab Yēyiin ām nkuruukyii tukul ankucham laatyeenyii kuu wōloo chāmtooy keey. Karaam /keerub ng'aleechu kusiir yoo /kātākēēyēyootē kōrōs choo /kēēbēēlē kutukul āk alak tukul.” Isa. 1:10-20 
 34 Yu kakas ꞉Yēēsu kule kākēt ꞉chiichoo nyēē karaam, kumwoochi kule, “'Kāmēēlōō ām bāytooyiisyēētaab Yēyiin.” 
Kung'eetee yooto, māmii ꞉chii nyēē kitākukāng' kuteebee Yēēsu ng'ālyoo kumāchē kutech. Mat. 22:46; Luuka 20:40 
Ng'oo ꞉Kāārārookiintēēt? 
(Mataayo 22:41-46; Luuka 20:41-44) 
 35 Nto tēē yoo, kumii ꞉Yēēsu kōōnēētē biiko ām biiwuutaab *Kōōtaab Yēyiin, kumwooy kule, “Imuuchē kule nee kumwooy ꞉kāānēētikaab kiruutēk kule chōōnēē *꞉Kāārārookiintēēt kōōtaab Tāwuti?  36 Nto yu kiyey ꞉Tāmirmiryēētaab Yēyiin Tāwuti kumwooy kule, 
‘Kimwoochi ꞉Yēyiin Mokoryoontēēnyuu kule: 
Ibuurunēē āwunyuu nyēbo taay 
ākoy yoo kaayeyiing' itēbēē buunikuuk.’† Tyēēnwookik 110:1 Tān. 7:13-14; Yēyuut. 2:33-35; 1Kōōr. 15:24, 27; Ibu. 8:1 
 37 Kunyi, yoo kuurē ꞉Tāwuti Kāārārookiintēēt kule ‘Mokoryoontēēnyuu’ ii, kōōmuuchāktōōs kule nee kuchōōnēē ꞉Kāārārookiintēēt kōōtaab Tāwuti?” 
Kiyēbchi yiit ꞉biiko ng'aleechaa bo Yēēsu ām ng'erekweek. Mat. 20:30-31 
Kichuur ꞉Yēēsu kiblembechiisyek 
(Mataayo 23:1-12; Luuka 20:45-47) 
 38 Kutas taay ꞉Yēēsu kumwoochi bichoo kule, “Ōriibēē keey ꞉kāānēētichoo bo kiruutēk, āmōōrubē ātēbuutēkwaa. Kicham ꞉bichu kōōloochē sirook chēē yoo /kakeekas /simkiinkētē kule icheek kiirwookik. Bēēsyētootēē wōlēē chaang' ꞉biiko /sikiisubooyootē nyēē /kākēēkoonyit.  39 Lēkwēlootē ng'ēchērōōk chēē mii taay yoo /kēēmii kooriikaab saayeet. Mbo yoo /kēēmii saakwa ake tukul, kōōmoymooyē ꞉bichu ng'ēchērōōk chēbo taay. Luuka 11:43  40 Lātunootē koor chēē musuuk kuyibēē tukuukwaa ānkusooyē miisin kuyēyē keey kule churtootiin. +/Mākiing'woonchi miisin biich chēē wuu chuutēchu kusiir chii ake tukul nyēē kiikukusta.” 
Ng'oo ꞉nyēē kiinēm chēē chaang'? 
(Luuka 21:1-4) 
 41 Kumii ꞉Yēēsu kēēbuur ng'wēny ām *Kōōtaab Yēyiin yēē kilēēkitēē ꞉looloonik chēē /kikiiruruukyinē beesaanik chēbo yiisyēētaab Yēyiin, kukas wōlēē kiikoochintooy ꞉biiko beesaanik looloonichoo. Kiikoochinē ꞉biiko chēē ki mokorēēnik beesaanik chēē chaang' looloonichoo. 2Bāy. 12:9  42 Nto mii yoo, kuchō ꞉cheebyoosyeet ake nyēē ki musuk ankubanan. Kiinēm ꞉nyoo beesaanikyii chēē ng'ēri anku tukul chēē kiboonto. 
 43 Kukuur ꞉Yēēsu rubiikyii ānkumwoochi kule, “!Kāāmwoowook, cheebyoosyaani musuk ꞉nyēē kēēnēm beesaanik laatit nyēē wōō kusiir chuut tukul.  44 Kāng'ōmōrunēē ꞉mokorēēnik laatit nyoo kēēkooytooy wōlēē bo chēē boonto, nteenee kābār ꞉cheebyoosyaanaa loolēēnyii tukul.” 2Kōōr. 8:12 
12:1 Isa. 5:1-7
12:6 Māārkō 1:11
†12:11 Tyēēnwookik 118:22-23
12:12 Māārkō 11:18
12:17 Room. 13:7
12:18 Yēyuut. 4:1; 23:8; 1Kōōr. 15:12
12:19 Toowu. 38:8; Kiruu. 25:5-6
†12:26 Chuy. 3:6
†12:30 Kiruutēk 6:4-5
†12:31 Laawi. 19:18
12:31 Mat. 5:43; 19:19; Room. 13:9; Kala. 5:14; Yāāk. 2:8
12:32 Kiruu. 4:35; Luuka 20:39
12:33 Isa. 1:10-20
12:34 Mat. 22:46; Luuka 20:40
†12:36 Tyēēnwookik 110:1
12:36 Tān. 7:13-14; Yēyuut. 2:33-35; 1Kōōr. 15:24, 27; Ibu. 8:1
12:37 Mat. 20:30-31
12:39 Luuka 11:43
12:41 2Bāy. 12:9
12:44 2Kōōr. 8:12