1 Nto mii bēsyēēt ake, kwoochi ꞉Yēēsu komosta nyiin ake bo Tōōliilēētaab Kalilaaya. /Kēēkuurē tōōliiloonoo kaayneet ake kule Tibeerya. 2 Yooto koosaab ꞉biiko chēē chaang' sakaramteet kurub inee kuuyu kikiikukas ng'aleek chēbo kwōng'uut chēē kiyēchi ꞉inee biiko choo kimnyoontōōs. Yoowa. 2:23 3 Yu kayit biitoonooto, kootooch āk rubiikyii ākoy lekem ānkuwokōōbuurto ng'wēny. Mat. 5:1 4 Kikiikuriik yooto ꞉bēsyōōsyēk chēē āmēē ꞉Yuutayeek *Saakweetaab Keeytaayeet. Yoowa. 2:13

5 Yu kakas ꞉Yēēsu kukwoonchinē ꞉biiko chēē chaang', kuteebee Filibō kule, “Kēēnyōōrchinē ānō āmiik chēē kēēbāyēē bichu tukul?” 6 Kitēēbēē ꞉Yēēsu Filibō ng'aleechaa buch kutyēmē. Kiinkētē ꞉inee kiyēē kimakuyey. 7 Kuwālchi ꞉Filibō Yēēsu kule, “Ānkoo nto /kakyaalta kiy ake tukul nyēē /kēēboonto, ‑/mākēēnyōōru beesaan chēē yēmē kyoolchinēē bichu āmnyoo kisich nyēē kaam.” 8 Kumwooy ꞉Antereeya nyoo ki rubiintēētaab Yēēsu ānkituubcho āk Simōōni Bētērō kule, Māārkō 1:16; 13:3; Yoowa. 1:40; 12:22 9 “Mii yu ꞉wēēro nyēē boonto mukaatiin muut āk *burburiinēk āyēēng' chēē minkēēch, ara yēmē ꞉chooto keebayee bichu tēē chu tukul?” 10 Kumwoochi ꞉Yēēsu rubiikyii kuyey biiko kōōbuur ng'wēny ām yēbo keeweet. Kimāchē kuyitē ꞉bichu murēnik kisyēērōōk muut.

11 Kunam ꞉Yēēsu mukaatiinechaa ānkubirchi Yēyiin kōōnkōy, nto yityo, /kēēbchēchinoot bichoo. Kiyey nkicheek burburiinēchooto kuu nyooto. Kiyem ꞉biiko tukul. Yoowa. 21:9, 13 12 Nto mii yoo, kumwoochi ꞉Yēēsu rubiikyii kule, “Ōruruuch choo kāng'ēt.” 13 Kōōruruuch ꞉rubiik koonyiit kērēboonik taman āk āyēēng'. 14 Yu kabokukas ꞉biiko ng'ālyoontooni bo kwōng'uut kiyey ꞉Yēēsu, kumwooy kule, “Kubooyiit man, *wōōrkooyoontēētaab Yēyiin ꞉chiichi nyoo /kikēēmwooyē kule mākuchō kōōrēēt.” Kiruu. 18:15, 18; Luuka 7:16; Yoowa. 1:21; 4:19; 7:40; 9:17; Yēyuut. 7:37; 13:32 15 Kiinkētē ꞉Yēēsu kule kimāchē ꞉bichoo bokunam inee kukērchi koong' kuyēk bāytooyiintēēt. Yooto koosikta kuwo lekem. Yoowa. 5:13

16 Yu kāākwiimēn, kurēkto ꞉rubiikaab Yēēsu ākoy tōōliil. 17 Kulaany mwēēnkēēt ānkutākyi keey *kiriinkēētaab Kaabernaam. Kināmchi ꞉mēēnānēēt bichoo wōlooto kumāboonto keey Yēēsu. 18 Kichō ꞉wusōōnēēt ankusyool bēēko. 19 Yu kikiikuba ꞉rubiichoo ām lōōyinto nyēē kiyitē kiilomiitaanik muut nto ku lo, kukas Yēēsu kumii kuwēēsyētoonunēē bēēko barak kutākyinē keey mwēēnkoonooto. Kimuuyo ꞉rubiichoo miisin. 20 Yooto, kumwoochi ꞉Yēēsu kule, “‑Mōōmuuyē, nto yu anii ꞉nyoo!” 21 Kutaach ꞉rubiik Yēēsu kuchō mwēēng'. Yooto, kuchaakta ꞉mwēēnkēēt ākoy sakaramteet wōlēē /kikēēmākyinē wokōōyyoonyēē.

22 Yu kāwokuyyeech ꞉kōōrēēt, kōōnkēt ꞉biiko choo king'ētunēē komosta nyiin ake bo tōōliiloonoo kule ki mwēēnkēēt akeenke baateey nyēē kimii yooto. Kiinkētē ꞉bichoo kule kimanaabeeta keey ꞉rubiik Yēēsu. 23 Yooto, kukwaanee ꞉mwēēnkōōsyēk alake *kiriinkēētaab Tibeerya ānkubokōōyyoonyēē yēē kilēēkitēē ꞉yoo kyoomiisyēē ꞉biiko. Yoowa. 6:11 24 Bērē kukas ꞉biiko kule kāmēētākumii ꞉Yēēsu āk rubiikyii, kulaany mwēēnkōōsyēchoo kuba *kiriinkēētaab Kaabernaam bokucheeng'aat Yēēsu.

25 Yu kābokunyōōrchi Yēēsu wōlooto, kuteebee kule, “Kāānēētiintēēt, 'kēēyitu wōli kutyaa?” 26 Kuwālchi ꞉Yēēsu kule, “!Kāāmwoowook, ōchēēng'ootoo kuuyu kwōōbiyoong'iisyē āmēēbērē kuuyu kwookas kāāmuukēywēēkaab Yēyiin. Yoowa. 2:11 27 ‑Mōōbēng'tēē chēēng'sēētaab āmit chēē bēku, nteenee ōnēmchi keey ōchēēng'ē āmnyoontēētaab kibchuulyo. Āmnyoontoonoo ku nyoo kōōnook *꞉Wēritaab Chii, kuuyu inee ꞉nyēē kiikōōkoochi ꞉Baaba Yēyiin kāāmuukēywēēk kuyey kuu nyooto.” 28 Kuteebee ꞉biiko Yēēsu kule, “Ara, kēēyēyē kule nee sikiinēmchi keey yiisyēētaab Yēyiin?” 29 Kuwālchi ꞉Yēēsu kule, “/Kiinēmchi keey yiisyēētaab Yēyiin /kukiikaasee keey chiito nyoo kiiyooku ꞉inee.” 30 Kuteebee ꞉bichooto Yēēsu kule, “Kiy nee nyēbo kwōng'uut nyēē +meeyey sikiikaaseeniing' keey? Mat. 12:38; Māārkō 8:11; 13:22; Yoowa. 4:48; 1Kōōr. 1:22 31 Kyaam ꞉biikyoo choo kibo kēny maana ām kōōr nyēē suurkwēēn, kuu yoo mwooyē ꞉siruutēkaab Yēyiin kule, ‘Kiikoochi kwaam āmnyoontēēt nyēē chōōnēē barak.’† Tyēēnwookik 78:24” Chuy. 16:4, 15; Kāāyiit. 11:7-9; Neem. 9:15; Tyēēn. 78:24 32 Kumwoochi ꞉Yēēsu nanyuun bichoo kule, “!Kāāmwoowook, ‑moosoot sōō baateey kule kikōōnook *꞉Muusa āmnyoontoonoo kichōōnēē barak, nteenee ōsōōtē kule kōōnook ꞉Baaba āmnyoontēētaab man kuchōōnēē kibkōōnkōy. 33 Āmnyoontēētaab Yēyiin ku nyoo chōōnēē kibkōōnkōy ānkuyibchinē biich soboonto.” 34 Yooto, kumwoochi ꞉bichoo Yēēsu kule, “Ikōōnēēch kwaak āmnyoontoonooto.” Yoowa. 4:15 35 Kumwooy ꞉Yēēsu kule, “Anii ꞉āmnyoontoonooto bo soboon. Moomē ꞉kēmēy chiito nyoo kāchō wōlēē āmiitē. Nto nyoo keekaaseenaa keey kumoomē ꞉melel. Yoowa. 4:13-14; 6:48-58; 7:37 36 Kuu yoo kātāāmwoowook, kookasaa ‑āmōōkoosēēnoo keey. Yoowa. 20:29; 16:9 37 Chii ake tukul nyoo kākōōno ꞉Baaba, kuyēku nyeenyuu nyēē mākoy akwet bēsyēēt ake. Yoowa. 17:2, 24 38 Kyāāchōōnēē kibkōōnkōy sichaayey kiyēē māchē ꞉Baaba nyoo kiiyookwoo mēēbērē kyāāchōōnii chaayey kiyēē āmāchē. Māārkō 14:36; Yoowa. 4:34 39 Mākwoo ꞉Baaba kule ‑māāboot chii mbo akeenke ām choo kiikukōōno, nteenee +maang'eet ake tukul bēsyēētaab tabanta. Yoowa. 10:28; 17:12; 18:9 40 Man, mākyinē ꞉Baaba *soboontaab kibchuulyo biiko tukul choo ikoosēēnoo keey.” Yoowa. 5:24

41 Yooto kutoow ꞉kāāntōōyikaab Yuutayeek koong'unyng'uuny kuuyu kimwooy ꞉Yēēsu kule, inee ku āmnyoontēēt nyēē chōōnēē kibkōōnkōy. 42 Kimwooy ꞉bichoo kule, “So, mā wēritaab Yōōsēēf ꞉chiichi? Ntēē kiinkēt kwaan āk kaamet. Ām nee sukumwooy raat kule chōōnēē ꞉inee kibkōōnkōy?” Māārkō 6:3 43 Kumwoochi ꞉Yēēsu bichoo kule, “‑Moong'unyng'uuny. 44 Māmii ꞉chii nyēē imuuchē kuchō wōlēē āmiitē yoo kāmāyis ꞉Baaba nyoo kiiyookwoo. Yoo kāākuchō, +maang'eetee meet bēsyoonoo bo tabanta. 45 /Kikeesir ām siruutēkaab *wōōrkooyikaab Yēyiin kule, ‘Makooneet ꞉Yēyiin biiko tukul.’† Isa. 54:13 Chii nyoo kaakukas kāānēētiisyoonoo ānkusēw, kuchōōnii wōlēē āmiitē. 46 Mēēbērē kaamwaay yooto kule kiikukas ꞉chii Baaba nteenee anii nkit nyoo āchōōnēē wōlēē mii ꞉inee nyēē kyaakas. Yoowa. 1:18 47 !Kāāmwoowook, chii ake tukul nyoo ikoosēēnoo keey kuboonto ꞉nyoo kēny *soboontaab kibchuulyo. 48 Anii ꞉āmnyoontēētaab soboonto. Yoowa. 6:35 49 Kyaam ꞉biikyoo choo kibo kēny maana ām kōōr nyēē suurkwēēn nteenee kiikubēk ꞉bichoo tukul. 50 Nteenee mābotē ꞉chii nyoo kaam āmnyoontooni chōōnēē kibkōōnkōy. 51 Anii ꞉āmnyoontoonooto chōōnēē kibkōōnkōy. Yoo kaam ꞉chii mākunyōōr soboontaab kibchuulyo. +Māākōōnu bōōrnyuu kuyēk āmnyoontēēt nyēē sukōōsoob kōōrēēt.”

52 Kiyey ꞉ng'aleechu kukōrōmiitu ꞉kāāntōōyichoo bo Yuutayeek miisin. Kimwooy kule, “So, imuuchē kule nee ꞉chiichi kukōōnēēch bōōrnyii kyaam?” 53 Kumwoochi ꞉Yēēsu kule, “!Kāāmwoowook, yoo kamoo-am bōōrtaab *Wēritaab Chii ankooyyee korotiikyii, mākoy ōnyōōru soboon. 54 Chii nyoo kaam bōōrnyuu ankuyye korotiikyuu, kunyōōru ꞉chiichoo *soboontaab kibchuulyo. +Maang'eetee chiichoo meet ām bēsyēētaab tabanta. 55 Āmnyoo nyēbo man ꞉bōōrnyuu ānkubo koomānuut ꞉korotiikyuu. 56 Chii nyoo kaam bōōrnyuu ankuyye korotiikyuu, mākunoomnyo āk anii ānkāānoomnyē āk inee. Yoowa. 15:4-5 57 Kuu yoo āminyēē kāāmuukēywēēkaab Baaba nyoo kiiyookwoo, mākuminyēē ꞉nkinee chiito nyoo kaam bōōrnyuu kāāmuukēywēēkyuu. 58 Anii ꞉āmnyoontoonooto kichōōnēē kibkōōnkōy. Makerkeey ꞉āmnyoontoonoo āk nyoo kyoomē ꞉biikyoo choo kibo kēny, ānkoo kyaam, kibēk. Chiito nyoo kaam āmnyoontooni kunyōōru soboontaab kibchuulyo.” Māārkō 14:22-24; 1Kōōr. 10:16 59 Kimwooyē ꞉Yēēsu ng'aleechaa kumii kōōnēētiisyē ām *kōōtaab saayeet ām Kaabernaam.

60 Yooto kakas ꞉rubiikaab Yēēsu ng'aleechu, kumwooy ꞉wōlēē wōō kule, “Māku nkoolat ꞉ng'aleechu! Ng'oo ꞉nyēē sukoomuuch!” 61 Kiinkēt ꞉Yēēsu kiyēē kimii kōōyiimē rubiik. Yooto, kumwoochi kule, “So, kāyēk kāānākuut ꞉ng'aleekyuu? 62 /Keemwa baa, kule nto kookas *Wēritaab Chii kōōyēēyē kibkōōnkōy, nto kāwuuyiitu nee? 63 Kōōnu ꞉Tāmirmiryēētaab Yēyiin soboonto nyēē mākōōnu ꞉kāāmuukēywēēkaab chii. Kōōnu ꞉ng'aleek choo kāāmwoowook soboonto kuuyu kwoonēē wōlēē mii ꞉Tāmirmiryēētaab Yēyiin. Yoowa. 3:5-8; 1Kōōr. 15:45; 2Kōōr. 3:6 64 Ānkoo kuwuu nyooto, mii ꞉alake ām akweek chēē ‑mēēkoosēēnoo keey.” Kiinkēt ꞉Yēēsu kung'eetee kēny kule ki mbo ng'oo ꞉chēē kimēēkoosēē keey inee ānku ng'oo ꞉nyēē kimakuchaamta inee. Yoowa. 13:11; 16:9 65 Kitas taay ꞉Yēēsu kumwooy kule, “Ki ng'ālyoontoonooto ꞉nyoo kyāāmwooytēē kule, māmii ꞉chii nyēē chōōnii wōlēē āmiitē yoo kāmāyis ꞉Baaba.” Yoowa. 6:44

66 Kiichuchuuyee keey Yēēsu ꞉biiko chēē chaang' kung'eetee yooto. 67 Yooto kuteebee ꞉Yēēsu rubiichoo ki taman āk āyēēng' kule, “Ōmāchē ꞉nkakweek obakaaktaa?” 68 Kuwālchi ꞉Simōōni Bētērō kule, “Keebe ānō ōō, Mokoryoontēēt? Ntēē iboontē ꞉inyiing' lōkōōy chēbo soboontaab kibchuulyo. 69 Kiikoosēēniing' keey ānkēēchāmē kule inyiing' *Kāārārookiintēēt nyēē chōōnēē wōlēē mii ꞉Yēyiin.” Māārkō 8:27-30 Māārkō 1:24 70 Yooto kumwoochi ꞉Yēēsu kule, “Akweek oob rubiik taman āk āyēēng' chēē kyāākwēyook anii? Nteenee mii ꞉nyēē kibrōkōsyoo ām akweek.” 71 Kumwooyē ꞉Yēēsu kuu nyooto, king'āloolēē Yuuta Iskaryoot nyēē kimii wokuchoomtooy inee. Yoowa. 12:4