3
John The Baptist Murrinh Wurdanarrayiththa Wurrini Ngarra Kardu 
Matthew 3.1-12; Mark 1.1-8; John 1.19-28 
 1-3 Bere nukunu John the Baptist, wakal nukunu nan Zechariah-ya da pangu da ngatha kardidha da ngarra darrinpirr pularn. Bere Yile neki kathu wurdamnayith mamna ngarra nukunu i wurdanthuk da ngarra manta ngipilinh ngala pangu-ya da nan Jordan. I nukunu-ka murrinh thathpi Yile neki thangunu wurdanarrayiththa wurrini ngarra kardu-yu. 
Bere da nhini-re-ka ku pule ngala thathpirr dinirradha-ka nan-wa Tiberius ngarra kardu wurnangat warda ngatha. I nukunu dinirradha-ka da-ka thangku 15-wa. I da nan Judea-ka ku pule ngala dinirradha-ka nukunu nan-wa Pontius Pilate. I da nan Kelili-ka ku pule ngala dinirradha-ka nukunu nan-wa Hered. I da penintha nan Iturea i Trachonitus-ka ku pule ngala dinirradha-ka nukunu nan-wa Philip. Nukunu-ka ngathan nukunu Hered-wa. I da nan Abilene-ka ku pule ngala dinirradha-ka nan-wa Lysanias. I ku yilarn ngala thathpirr dinininthadha-ka nukunu nan-wa Annas i nukunu Caiaphas-wa. 
Bere da nhini-re-ka ngarra ku pule ngalangala nhini pirrinirradha ngarra kardu-ka Yile neki wurdanthuk nukunu John the Baptist-yu da pana ngangka-re-ya ngarra da manta ngipilinh Jordan. I nukunu merradha wurrini ngarra kardu murrinh thathpi Yile neki thangunu, “Nga, kardu,” merradha wurrini. “Nanki-ka narnipartnu warda da mange wiye-yu ngarra numammath numpan-yu i pananmardathinnu. I nhini Yile neki-ka mananmayerrnu da mange wiye pana ngarra nanthin numpan-yu i ngay-ka ngananluluwewunu warda ngurru.” Nhini-wa murrinh merradha wurrini ngarra kardu-yu nukunu John-yu. 
 4 Bere da murntak warra kardu ngalantharr pana nan Isaiah murrinh thathpi Yile neki wurdanarrayiththa wurrini. I nukunu da darntilil John-nu kurrunu kathu-yu kardu-nu bunyithithnu i manpathawathanu kardu Pule ngala-nu ngarra Yile neki wurdanthuk-yu da ngarra putek kanhi-yu. I kanhi-wa murrinh thathpi darntilil Isaiah-yu ngarra nukunu John the Baptist purrunu kathu-yu, “Kardu nugarn bere matha wangu panikaykaynu ngarra darrinpirr pularn. Nukunu-ka panirrakaykaynu ngarra kardu murrinh kanhi-nu, ‘Ya, marranu kardu-yu. Mayern numanawathawathanu kardu Pule ngala-nu tiduk kathu purrunu. Mayern nubunayithithnu. 
 5 “ ‘I nubanamardabirrnu nuru da pewertipewerti-yu i nubanaweturuthturuthnu nuru da pana ngarra putek pangkuy-pangkuy i ngarra da murruwurldarri da mana pungurrkurrknu. Nubunayithithnu nuru da ngarra mayern durdurdurtmam-yu i numanardarrimurruwurlnu da ngarra mayern pewertipewerti-yu. I numanawathanu mayern-yu punangurrkurrknu wardarra kardu numi pana ngarra Yile neki purduthuknu tiduk kathu-yu.  6 I nhini-ka kardu pubangkardunu warda kardu Pule ngala nhini-yu kardu ngarra mananthibirnunu-yu da ngarra mange wiye thangunu-yu, i nhini-ka purdunarrawurlnu ngarra Yile neki wangu-yu.’ ” Kanhi-wa murrinh thathpi kardu ngalantharr pangu nan Isaiah darntilil ngarra John the Baptist-nu-yu. 
 7 Bere kardu wurnangat punninadha ngarra nukunu-nu John the Baptist kardu panluluwewunu pirra. Mu John the Baptist kathu-ka mampirra, “Ya. Nanki-ka nginipunh ku pangkuy murlak mani. Nanki kanhi nunningadha-ka ngay-nu ngananluluwewunu ngirra i nhini Yile neki-ka mere punanmatnu warda nhini-yu. Mu nhini-ka manangka mange-wa nhini-yu.  8 Nanki-ka da mange wiye da ngatha numammath numpan. Mu marra-re nanki-ka narnipart-wa-nu da mange wiye nhini-yu i da mange patha da matha numabathnu nuru nhini kardu-ka the warda pumananmathnu da mange wiye nhini thangunu narnipartnu-yu. I nga, mere nubeyengkarnirn nuru Yile neki le dimnarra-yu nhini nanki-ka kardu narrarntethbath kardu ngalantharr pana Abraham. Yile neki-ka nanhthi palyirr kanhi ngatha yida-ka kurdethkath-wa i kardu kuyu mani-ka nhini-ka kardu ngarra Abraham thangunu warda parrarntethbath. Yu, nhini Pule ngala thathpirr Yile neki-ka le dininadha ngarra nukunu Abraham-yu mu nanki-ka mere le-wa kinarra nhini nanki-ka da mange wiye da ngatha nanthin numpan-yu. 
 9 “Ya,” mampirra, “The mana nanthin-ya thay mi dhepdhep-yu. Nanhthi thay mi dhepdhep mani mi wiye kinthatut-ka nhini kardu mani-ka lithpurr kukangkat ngarra thay ngimalmin pepe kathu i kinapek ngarra thungku. I nginipunh nhini deyida mani nanki-yu numamyit numpan da mange wiye. I nhini Yile neki-ka punanmatnu i pirrananputhnu ngarra thungku ngala wangu.” 
 10 Bere kardu kathu-ka pumamna ngarra John the Baptist-yu, “Mu nganki-ka ngarra nimin ngiyemanu mange-yu?” 
 11 Mu John the Baptist kathu-ka mampirra, “Da-ka kanhi mani-wa niyemanu nuru-yu. Nanhthi shirt perrkenku ngatha numammath numpan-ka nhini-ka nanamut nanhthi numi-yu kardu ngarra shirt mananhthi kanam. I ngana deyida mi dhepdhep ngatha nanthin numpan-ka nhini nanamut mi-yu kardu ngarra mami kanam,” mampirra John the Baptist kathu-yu. 
 12 Bere nhini thangunu-ka kardu ngamere deyida wanku punninadha ngarra nukunu-nu John the Baptist kardu panluluwewunu pirra. Kardu nhini-ka ku mani punninmatkuttha ngarra kardu thangunu ku Government-nu. Bere kardu nhini-ka murrinh nhini da ngatha parrantharrpu John the Baptist-yu i pumamna, “Nga, pule. Nganki-ka ngarra nimin ngiyemanu nguru-yu?” 
 13 Mu nukunu John the Baptist kathu-ka mampirra, “Bere ngatha wangu nurunmatkutnu ngarra kardu thangunu ku Government-nu ku mani-yu. Mu mere numankapdap nukun nuru ku mani ngarra kardu thangunu-yu.” 
 14 Bere nhini thangunu-ka ku soldier warda punninadha ngarra nukunu-nu John the Baptist. I murrinh nhini da ngatha parrantharrpu i pumamna, “Ya. Mu nganki-ka? Ngarra deyida ngiyemanu nguru-yu?” 
Mu John the Baptist kathu-ka mampirra, “Nga. Kardu-ka mere nunthuk nukun nuru i ku mani mere nurunmatkat nukun. I kardu murrinh mere nukun numandarrithak i ku mani mere numankapdap nukun. I ku mani pay nanki-ka le da matha nuru nhini-yu ngarra ku pule nanki thangunu kanarramutmut kuru-yu,” John the Baptist kathu-yu mampirra ngarra ku soldier. 
 15 Bere kardu wurnangat nimin-ya pubinanayewuptha punni-yu murrinh thathpirr ngarra John the Baptist-yu murrinh Yile neki thangunu-ya. I kardu-ka murrinh warda pumenanudha punni, “Ya. Nukunu da matha kama-ya kardu kanhi Christ-yu-ya. Kardu pana ngarra Yile neki wurdanthuk-ya. I nukunu kama manhiyibirnunungime.” Murrinh nginipunh nhini mani-wa kardu-yu pumenanudha punni-yu. 
 16 Mu John the Baptist kathu-ka mampirra, “Ya. Ngay-ka kardu mere pule ngala kanhi-yu. Mu kardu pana ngarra tiduk kathu pununu pi-ka nukunu nimin kardu Pule ngala thathpirr-yu. Ngay-ka mere mani ngurdimerereth ngarra me sandal nukunu-yu. Nhini ngay-ka wurdanngiwerdi ngemmanham-wa nhini-yu. Nukunu-ka kardu Pule ngala thathpirr warda nhini-yu. Ngay-ka berengunh nganinanluluwewudha ngurrini kura patha da matha-re mu nukunu nhini-ka bunannginirdinu Ngepan ngarra Yile neki-yu. I ku Ngepan nhini-ka nginipunh thungku deyida mani i pinananmapeknu purru da ngarra mange wiye nanki wangu-yu. 
 17 “I nga.” John the Baptist kathu-yu mampirra deyida. “The mana nanthin mi-ya i da mange ngarra mi pumamyerryerr pumpan nanhthi darripi ngernu i mi kamarl thathpirr-ya. I nhini thangunu-ka parnammardawu ngarra nanhthi pot i panthin ngadha pirrim. Mu darripi ngernu-ka pinnangampek pangu wangu ngarra thungku. I bere kardu pana ngarra tiduk kathu pununu pi-ka kardu-ka nginipunh gardener nhini mani-wa. Nukunu-ka kardu manyerryerrnu purru kardu patha i kardu wiye. I kardu pana ngarra da mange wiye panthin pumpan-ka pirranputhnu ngarra thungku ngala wangu, thungku nhini mere ngarra ngadha kingkan,” nukunu John the Baptist kathu-yu mampirra. 
 18 Bere murrinh thathpi nginipunh nhini mani-wa wurdanarrayiththa wurrini-yu ngarra kardu-yu. I bere matha wangu merradha wurrini, “Nga, kardu. Nanki-ka numenawathawathanu nuru kardu Pule ngala thathpirr nungam kathu dim.” Kanhi-wa murrinh thelerrdha patha-yu ngarra nukunu John the Baptist daninthelerrdha wurrini-yu. 
 19 Bere nhini thangunu nukunu John the Baptist-ka murrinh menadha kardi ngarra pule ngala Hered, “Nga, nhinhi-ka namyit thurran-ka da mange wiye da matha. Nhini-ka mange wiye-wa nhinhi i kardu malla nanganmert palngun ngarra ngathan nhinhi nukunu-yu,” John the Baptist kathu-yu menadha kardi. Nhini da da mange wiye nukunu Hered medha kardi-yu i da mange wiye ngamere deyida wanku medha kardi.  20 I da mange wiye numi deyida nukunu kathu mamna ngarra John the Baptist-yu. Nukunu-ka banurdi John the Baptist ngarra jail warda, nhini-ka murrinh menadha ngunu weyida kardi nukunu wangu John the Baptist-yu nukunu Hered-ka da mange wiye da matha mebaththa wurrini. 
John the Baptist-te Daluwewu Jesus 
Matthew 3.13-17; Mark 1.9-11 
 21 Bere da nhini-re ngarra nukunu John the Baptist daninluluwewudha wurrini kardu i nukunu Jesus deyida wanku daluwewu. I nhini thangunu Jesus-ka pirrinangerrentha ngarra Yile nukunu wangu i nhini-ka nanhthi marnirra i kalakkalak memnadharl warda.   22 I Ngepan ngarra Yile neki thangunu-ka wurdamnathut ngarra Jesus-yu mangini ku kuluntutuk-wa wurdanthut-yu. I Yile nukunu kathu-ka mamna warda ngarra Jesus-yu, “Nhinhi-ka kardu wakal nugarn ngay-wa. Ngay-ka marda-wa thathpirr manganhert ngurran. I le da matha ngurranpa nhinhi-yu.” 
Murrinh Kardu Derntethbath 
Matthew 1.1-17 
 23 Bere ngarra Jesus-te pantet murrinh thathpi ngarra Yile neki thangunu wurdanarrayiththa wurrini-ka nukunu da-ka da thangku nukunu-ka 30-wa wurrinidha-yu. Bere kardu pumedha mana-wa punni Joseph mana-wa Yile nukunu Jesus-yu. 
Bere Joseph nhini-ka yile nukunu-ka nan-wa Heli. 
 24 I yile nukunu Heli-ka nan-wa Matthat. 
I yile nukunu Matthat-ka nan-wa Levi. 
I yile nukunu Levi-ka nan-wa Melchi. 
I yile nukunu Melchi-ka nan-wa Jannai.  25 I yile nukunu Jannai-ka nan-wa Joseph numi deyida. 
I yile nukunu Joseph-ka nan-wa Mattathias. 
I yile nukunu Mattathias-ka nan-wa Amos. 
I yile nukunu Amos-ka nan-wa Nahum. 
I yile nukunu Nahum-ka nan-wa Esli. 
I yile nukunu Esli-ka nan-wa Naggai.  26 I yile nukunu Naggai-ka nan-wa Maath. 
I yile nukunu Maath-ka nan-wa Mattathias numi deyida. 
I yile nukunu Mattathias-ka nan-wa Semein. 
I yile nukunu Semein-ka nan-wa Josech. 
I yile nukunu Josech-ka nan-wa Joda. 
 27 I yile nukunu Joda-ka nan-wa Joanan. 
I yile nukunu Joanan-ka nan-wa Rhesa. 
I yile nukunu Rhesa-ka nan-wa Zerubbabel. 
I yile nukunu Zerubbabel-ka nan-wa Shealtiel. 
I yile nukunu Shealtiel-ka nan-wa Neri.  28 I yile nukunu Neri-ka nan-wa Melchi numi deyida. 
I yile nukunu Melchi-ka nan-wa Addi. 
I yile nukunu Addi-ka nan-wa Cosam. 
I yile nukunu Cosam-ka nan-wa Elmadam. 
I yile nukunu Elmadam-ka nan-wa Er. 
 29 I yile nukunu Er-ka nan-wa Joshua. 
I yile nukunu Joshua-ka nan-wa Eliezer. 
I yile nukunu Eliezer-ka nan-wa Jorim. 
I yile nukunu Jorim-ka nan-wa Matthat numi deyida. 
I yile nukunu Matthat-ka nan-wa Levi numi deyida.  30 I yile nukunu Levi-ka nan-wa Simeon. 
I yile nukunu Simeon-ka nan-wa Judah. 
I yile nukunu Judah-ka nan-wa Joseph numi deyida. 
I yile nukunu Joseph-ka nan-wa Jonam. 
I yile nukunu Jonam-ka nan-wa Eliakim. 
 31 I yile nukunu Eliakim-ka nan-wa Melea. 
I yile nukunu Melea-ka nan-wa Menna. 
I yile nukunu Menna-ka nan-wa Mattatha. 
I yile nukunu Mattatha-ka nan-wa Nathan. 
I yile nukunu Nathan-ka nan-wa David.  32 I yile nukunu David-ka nan-wa Jesse. 
I yile nukunu Jesse-ka nan-wa Obed. 
I yile nukunu Obed-ka nan-wa Boaz. 
I yile nukunu Boaz-ka nan-wa Salmon. 
I yile nukunu Salmon-ka nan-wa Nahshon. 
 33 I yile nukunu Nahshon-ka nan-wa Amminadab. 
I yile nukunu Amminadab-ka nan-wa Admin. 
I yile nukunu Admin-ka nan-wa Arni. 
I yile nukunu Arni-ka nan-wa Hezron. 
I yile nukunu Hezron-ka nan-wa Perez. 
I yile nukunu Perez-ka nan-wa Judah numi deyida.  34 I yile nukunu Judah-ka nan-wa Jacob. 
I yile nukunu Jacob-ka nan-wa Isaac. 
I yile nukunu Isaac-ka nan-wa Abraham. 
I yile nukunu Abraham-ka nan-wa Terah. 
I yile nukunu Terah-ka nan-wa Nahor. 
 35 I yile nukunu Nahor-ka nan-wa Serug. 
I yile nukunu Serug-ka nan-wa Reu. 
I yile nukunu Reu-ka nan-wa Peleg. 
I yile nukunu Peleg-ka nan-wa Eber. 
I yile nukunu Eber-ka nan-wa Shelah.  36 I yile nukunu Shelah-ka nan-wa Cainan. 
I yile nukunu Cainan-ka nan-wa Arphaxad. 
I yile nukunu Arphaxad-ka nan-wa Shem. 
I yile nukunu Shem-ka nan-wa Noah. 
I yile nukunu Noah-ka nan-wa Lamech. 
 37 I yile nukunu Lamech-ka nan-wa Methuselah. 
I yile nukunu Methuselah-ka nan-wa Enoch. 
I yile nukunu Enoch-ka nan-wa Jared. 
I yile nukunu Jared-ka nan-wa Mahalaleel. 
I yile nukunu Mahalaleel-ka nan-wa Kenan.  38 I yile nukunu Kenan-ka nan-wa Enosh. 
I yile nukunu Enosh-ka nan-wa Seth. 
I yile nukunu Seth-ka nan-wa Adam. 
I yile nukunu warda Adam-ka Yile neki warda nhini-yu.